Ocak ayının 28. günü. Yıl 1963
İstanbul'da kar diz boyu...
İstanbul Boğazının ayazıyla birleşen kar soğuğu, İstinye çukurunda insanları tir, tir titretiyor...
Aylardır, işveren ücretleri zamanında ödemiyor.
İstanbul Boğazının ayazıyla birleşen kar soğuğu, İstinye çukurunda insanları tir, tir titretiyor...
Aylardır, işveren ücretleri zamanında ödemiyor.
Fazla mesai ücretlerinin sözünü bile ettirmiyor. Yıllık ikramiyeler eksik ödeniyor, hatta kaldırılacağı da söyleniyor.
Suratlar asık, gözler çakmak çakmak.
Genel müdür ABD. den yeni geldi.
Yurt dışında okumuş, oldukça havalı, "burnundan kıl aldırmayanlar" cinsinden...
Kavel işçileri, kablo üretiyor, kaliteli kablo üreten tek fabrika.
Zamanın, teknoloji harikası olan makinelerle yapılıyor üretim.
Satışlar mükemmel, kârlılık fevkalâde, müşteriler sırada...
Fabrika Sahibi ,Vehbi Koç'un kayın biraderi Emin Aktar.
Genel Müdür, İbrahim Üzümcü.
Suratlar asık, gözler çakmak çakmak.
Genel müdür ABD. den yeni geldi.
Yurt dışında okumuş, oldukça havalı, "burnundan kıl aldırmayanlar" cinsinden...
Kavel işçileri, kablo üretiyor, kaliteli kablo üreten tek fabrika.
Zamanın, teknoloji harikası olan makinelerle yapılıyor üretim.
Satışlar mükemmel, kârlılık fevkalâde, müşteriler sırada...
Fabrika Sahibi ,Vehbi Koç'un kayın biraderi Emin Aktar.
Genel Müdür, İbrahim Üzümcü.
Kendine göre yurt dışında öğrendiklerini burada uygulamak istiyor.
Uygulamak istedikleri, işçi ve işçi ailelerinin ekmeğini kesmek mi, zorda olanları perişan etmek mi?..
Genel Müdür, işçileri sendikadan istifaya etmeye zorluyor.
İşçiler istifa etmemekte direniyor. "Notere verilecek paramız yok" diyorlar.
Müdür "istifa paralarını şirket verecek" diyor.
İşçiler "siz önce aylardır ödenmeyen fazla mesai ücretlerimizi ödeyin" dediler.
İstanbul, en soğuk kışlarından birini yaşıyor. İstanbul soğuk. İstinye ise buz kesiyor.
Hava soğudukça, Kavel işçileri ısınıyor gibi.
Anayasanın 46. maddesi sendikalardan, 47. maddesi ise toplu iş sözleşmesi ve grev hakkından bahsediyor. Bu konulara ilişkin, kanunların çıkarılacağı konuşuluyor.
KANUNSUZ LOKAVT
İşveren, yiğit Kavel işçilerine söz geçiremedi. İstifa baskıları sonuç vermedi.
Sendikadan ayrılmadı işçiler." Kavel Direnişi" denince, akla İlyas Kabil geliyor. İlyas Kabil, bu direnişi yiğitçe örgütledi, sürdürdü. İşverenin çeşitli baskılarına rağmen işçilerin birlik ve beraberliklerinin sağlanmasında çok büyük pay sahibi oldu...
İşçilerin sendikadan istifa etmemeleri üzerine, Genel Müdür İbrahim Üzümcü sendika temsilcilerinin başta İlyas Kabil olmak üzere dördünü de işten çıkardı. Ardından 10 işçiyi daha...
Durumu protesto eden işçiler sessizce oturma eylemine geçtiler. Üretim tamamen durdu. İşveren bunun üzerine büro personeli hariç, işçilerin tamamını işten çıkardı. Anayasada belirtilmemiş olmasına rağmen, böylece lokavt "kanunsuz lokavt" söylemi, yazılı olmamasına rağmen, sendikal
kamu oyu ve Türk iş hukukunda konuşulmaya başlandı.
İSTİNYE HAREKETLENDİ
Mevsim kış, zemheri soğuğunu sadece İstinye değil tüm İstanbul yaşıyor.
Fabrika dışında çadırlar kuruldu.
Fabrikada T.Maden-İş Sendikası yetkili.
İşveren "bu kanun dışı grev" diyerek savcılığı göreve çağırdı.
Kimilerine göre bu "kanun dışı bir grev." İşte bu sırada Maden-İş Sendikası Genel Başkanı Kemal Türkler fikrini soran basın mensupları ve gazetecilere,"bu tam Anayasa içi bir grevdir,"dedi.
Kavel Kablo Fabrikasının çok yakınında, Vehbi Koç'a ait "Türkay" kibrit fabrikası var. Yıllarca ocaklarının ateşini bununla tutuşturdu insanlar. Gaz lambalarını, gaz ocaklarını bu kibritlerle yaktı halkımız.
Zaten ülkede iki kibrit fabrikası var. Birisi İstanbul Büyükdere'deki "Tekel Kibrit" diğeri ise "Türkay Kibrit".
Bir kısım Türkay işçisi, Türkay Genel Müdürünün baskısı ile Kavel direnişini kırmak için çokça çaba harcadı. Bir kısım işçi de gizlice direnişçilere maddi ve manevi destekte bulundular.
İşçiler eylemlerini fabrika önünde kurulan çadırlarda sürdürmeye başladı. O zamanlar Maden- İş'inde üyesi olduğu,Türk-İş Konfederasyonu yetkilileri bu demokratik protesto eylemine soğuk bakıyorlardı. İlgilenmiyorlardı...
T.Maden-İş, dışarıda işçilere kazan kaynatarak, sıcak yemek vermeye başladı,
Bir süre sonra polis, olaya müdahale etti ve eylemin 17. gününde fabrika önünde ki işçi topluluğunu dağıtmak istedi. Yapılan polis müdahalesinde dokuz işçi tabanca kabzası ve coplarla yaralandı. İstinye halkı ve işçi aileleri polisleri protesto ederek direnişe destek verdiler.
Direniş devam ederken işveren, kamyonlara yüklenmiş kabloları fabrika dışına çıkarmak istedi. Bu defa olaya işçi eşleri de karıştı, fabrika kapısına birlikte barikat oldular...
İstanbul'da bazı fabrika işçileri, Kavel işçilerine destek için, para toplamaya, bazı fabrikalar da ise protesto olarak sakal bırakma eylemleri başlatıyorlardı.
Kablo Fabrikasına, üretim için bakır veren, Benim de içinde bulunduğum bir kısım Rabak işçisi, bir kamyonetle çeşitli yiyecek maddeleri getirerek direnişçilere desteklerimizi iletmiştik.
İstinye Tersanesi emekçileri ise maddi ve manevi olarak sürekli direnişçilerin yanında oluyordu...
Kavel olaylarında Türk-İş'in sessizliği ve eyleme duyarsız kalışı, konfederasyon içindeki çalkantıların su üstüne çıkmasına ve çatlakların derinleşmesine sebep olmaya başladı.
Bu direniş basında çok yer buldu.
Kamuoyunu günlerce meşgul etti.
Vali ve diğer yetkililer bu işi bitirmek için çokça gayret sarf ettiler.
Kavel işçileri direnişlerini başarı ile sürdürüyorlardı...
Direnişin 36. gününde, Başbakan Yardımcısı Turhan Feyzioğlu ve Çalışma Bakanı Bülent Ecevit'in araya girmesiyle bir protokol yapıldı.
İşten çıkarılanların dördü hariç tamamı iş başı yapacak, ikramiyeler tam ve zamanında ödenecektir. Fazla mesai uygulaması ise yasa uyarınca yapılacaktır. İş başı yapmayan dört işçinin, tazminatları ödenecektir maddeleri bu protokol da yer aldı.
Direnişin sona ermesinin ardından 12 işçi göz altına alındı ve tutuklandı.
Dört ay gibi çok kısa zamanda "Sendikalar Kanunu ile Toplu Sözleşme, Grev ve Lokavt" kanunları çıkarılıp yürürlüğe sokuldu. Anayasa'ın 47. maddesinde yer almamasına rağmen, toplu iş sözleşmesi grev yasasına, ayıplı bir "lokavt" sözcüğünün de eklenmesiyle işverenlerin istekleri karşılanmış oldu.
Kanunda yer alan bir maddeyle direnen işçilerin hakkındaki tüm davalar düştü, kimse ceza almadı.
Birinci Kavel Direnişi, işçi sınıfının sendikal mücadelesinde çok önemli bir kilometre taşı oldu. 1968 ve 1970'li yılların sonuna kadar sürekli yükselen sendikal mücadeleye elbette ışık tuttu, çoğunlukla öncülük etti.
Uygulamak istedikleri, işçi ve işçi ailelerinin ekmeğini kesmek mi, zorda olanları perişan etmek mi?..
Genel Müdür, işçileri sendikadan istifaya etmeye zorluyor.
İşçiler istifa etmemekte direniyor. "Notere verilecek paramız yok" diyorlar.
Müdür "istifa paralarını şirket verecek" diyor.
İşçiler "siz önce aylardır ödenmeyen fazla mesai ücretlerimizi ödeyin" dediler.
İstanbul, en soğuk kışlarından birini yaşıyor. İstanbul soğuk. İstinye ise buz kesiyor.
Hava soğudukça, Kavel işçileri ısınıyor gibi.
Anayasanın 46. maddesi sendikalardan, 47. maddesi ise toplu iş sözleşmesi ve grev hakkından bahsediyor. Bu konulara ilişkin, kanunların çıkarılacağı konuşuluyor.
KANUNSUZ LOKAVT
İşveren, yiğit Kavel işçilerine söz geçiremedi. İstifa baskıları sonuç vermedi.
Sendikadan ayrılmadı işçiler." Kavel Direnişi" denince, akla İlyas Kabil geliyor. İlyas Kabil, bu direnişi yiğitçe örgütledi, sürdürdü. İşverenin çeşitli baskılarına rağmen işçilerin birlik ve beraberliklerinin sağlanmasında çok büyük pay sahibi oldu...
İşçilerin sendikadan istifa etmemeleri üzerine, Genel Müdür İbrahim Üzümcü sendika temsilcilerinin başta İlyas Kabil olmak üzere dördünü de işten çıkardı. Ardından 10 işçiyi daha...
Durumu protesto eden işçiler sessizce oturma eylemine geçtiler. Üretim tamamen durdu. İşveren bunun üzerine büro personeli hariç, işçilerin tamamını işten çıkardı. Anayasada belirtilmemiş olmasına rağmen, böylece lokavt "kanunsuz lokavt" söylemi, yazılı olmamasına rağmen, sendikalkamu oyu ve Türk iş hukukunda konuşulmaya başlandı.
İSTİNYE HAREKETLENDİ
Mevsim kış, zemheri soğuğunu sadece İstinye değil tüm İstanbul yaşıyor.
Fabrika dışında çadırlar kuruldu.
Fabrikada T.Maden-İş Sendikası yetkili.
İşveren "bu kanun dışı grev" diyerek savcılığı göreve çağırdı.
Kimilerine göre bu "kanun dışı bir grev." İşte bu sırada Maden-İş Sendikası Genel Başkanı Kemal Türkler fikrini soran basın mensupları ve gazetecilere,"bu tam Anayasa içi bir grevdir,"dedi.
Kavel Kablo Fabrikasının çok yakınında, Vehbi Koç'a ait "Türkay" kibrit fabrikası var. Yıllarca ocaklarının ateşini bununla tutuşturdu insanlar. Gaz lambalarını, gaz ocaklarını bu kibritlerle yaktı halkımız.Zaten ülkede iki kibrit fabrikası var. Birisi İstanbul Büyükdere'deki "Tekel Kibrit" diğeri ise "Türkay Kibrit".
Bir kısım Türkay işçisi, Türkay Genel Müdürünün baskısı ile Kavel direnişini kırmak için çokça çaba harcadı. Bir kısım işçi de gizlice direnişçilere maddi ve manevi destekte bulundular.
T.Maden-İş, dışarıda işçilere kazan kaynatarak, sıcak yemek vermeye başladı,
Bir süre sonra polis, olaya müdahale etti ve eylemin 17. gününde fabrika önünde ki işçi topluluğunu dağıtmak istedi. Yapılan polis müdahalesinde dokuz işçi tabanca kabzası ve coplarla yaralandı. İstinye halkı ve işçi aileleri polisleri protesto ederek direnişe destek verdiler.
Direniş devam ederken işveren, kamyonlara yüklenmiş kabloları fabrika dışına çıkarmak istedi. Bu defa olaya işçi eşleri de karıştı, fabrika kapısına birlikte barikat oldular...
İstanbul'da bazı fabrika işçileri, Kavel işçilerine destek için, para toplamaya, bazı fabrikalar da ise protesto olarak sakal bırakma eylemleri başlatıyorlardı.
Kablo Fabrikasına, üretim için bakır veren, Benim de içinde bulunduğum bir kısım Rabak işçisi, bir kamyonetle çeşitli yiyecek maddeleri getirerek direnişçilere desteklerimizi iletmiştik.
İstinye Tersanesi emekçileri ise maddi ve manevi olarak sürekli direnişçilerin yanında oluyordu...
Kavel olaylarında Türk-İş'in sessizliği ve eyleme duyarsız kalışı, konfederasyon içindeki çalkantıların su üstüne çıkmasına ve çatlakların derinleşmesine sebep olmaya başladı.
Bu direniş basında çok yer buldu.
Kamuoyunu günlerce meşgul etti.
Vali ve diğer yetkililer bu işi bitirmek için çokça gayret sarf ettiler.
Kavel işçileri direnişlerini başarı ile sürdürüyorlardı...
Direnişin 36. gününde, Başbakan Yardımcısı Turhan Feyzioğlu ve Çalışma Bakanı Bülent Ecevit'in araya girmesiyle bir protokol yapıldı.
İşten çıkarılanların dördü hariç tamamı iş başı yapacak, ikramiyeler tam ve zamanında ödenecektir. Fazla mesai uygulaması ise yasa uyarınca yapılacaktır. İş başı yapmayan dört işçinin, tazminatları ödenecektir maddeleri bu protokol da yer aldı.Direnişin sona ermesinin ardından 12 işçi göz altına alındı ve tutuklandı.
Dört ay gibi çok kısa zamanda "Sendikalar Kanunu ile Toplu Sözleşme, Grev ve Lokavt" kanunları çıkarılıp yürürlüğe sokuldu. Anayasa'ın 47. maddesinde yer almamasına rağmen, toplu iş sözleşmesi grev yasasına, ayıplı bir "lokavt" sözcüğünün de eklenmesiyle işverenlerin istekleri karşılanmış oldu.
Kanunda yer alan bir maddeyle direnen işçilerin hakkındaki tüm davalar düştü, kimse ceza almadı.
Kavel olayı edebiyatımıza da girdi.
Büyük gazetelerde makaleler yazıldı.
Şiirlere konu oldu.
Büyük emek şairi Hasan Hüseyin Korkmazgil, Kavel işçilerinin direnişi ile ilgili unutulmayacak ve tarihe kayıt düşen güzel bir şiir yazdı.
KAVEL
İşime karım dedim, karıma Kavel diyeceğim.
Ve soluğum tükenmedikçe bu doyumsuz dünyada,
Güneşe karışmadıkça etim
Kavel Grevcilerinin türküsünü söyleyeceğim.
Ve izin verirlerse Kavel Grevcileri,
İzin verirlerse İstinyeli emekçi kardeşlerim,
İzin verirlerse Kavel Grevcileri,
Ve ben kendimi tutabilirsem eğer sesimi tutabilirsem
O çoban ateşinin yandığı yerde Kavel'de,
O erkekçe direnilen yerde, Kavel'de
Karın altında nişanlanıp dostlarımın arasında
Öpeceğim nişanlımı Kavel kapısında
Ve izin verirlerse İstinyeli emekçi kardeşlerim
İzin verirlerse Kavel Grevcileri
İlk çocuğumun adını Kavel koyacağım.
Büyük emek şairi Hasan Hüseyin Korkmazgil, Kavel işçilerinin direnişi ile ilgili unutulmayacak ve tarihe kayıt düşen güzel bir şiir yazdı.
KAVEL
İşime karım dedim, karıma Kavel diyeceğim.
Ve soluğum tükenmedikçe bu doyumsuz dünyada,
Güneşe karışmadıkça etim
Kavel Grevcilerinin türküsünü söyleyeceğim.
Ve izin verirlerse Kavel Grevcileri,
İzin verirlerse İstinyeli emekçi kardeşlerim,
İzin verirlerse Kavel Grevcileri,
Ve ben kendimi tutabilirsem eğer sesimi tutabilirsem
O çoban ateşinin yandığı yerde Kavel'de,
O erkekçe direnilen yerde, Kavel'de Karın altında nişanlanıp dostlarımın arasında
Öpeceğim nişanlımı Kavel kapısında
Ve izin verirlerse İstinyeli emekçi kardeşlerim
İzin verirlerse Kavel Grevcileri
İlk çocuğumun adını Kavel koyacağım.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder